بررسی ماهیت نهاد داوری در فقه و حقوق ایران

•   آرشیو : نسخه بهار1404- جلد اول
•   کد پذیرش : 12878
•   موضوع : سایر شاخه های فقه و حقوق
• نویسنده/گان : | امیرمحمد توکلی، محمدرضا عضدی، مینا رستگارمنش
•   زبان : فارسی
•   نوع مقاله : پژوهشی
•   چکیده مقاله به فارسی : امروزه، داوری یکی از شیوه های حل اختلاف و فصل خصومت تخصصی و سریع محسوب می شود که به طرفین اختلاف امکان می دهد بدون مراجعه به دادگاه بتوانند فرد یا افرادی را که مورداعتمادشان است برای حل و فصل اختلاف انتخاب کنند. در بحث فقهی از داوری لازم است مبانی و ادله مشروعیت این شیوۀ فصل خصومت بررسی شود و ماهیت آن با دقت تعیین گردد و نیز به آثار این شیوه فصل خصومت بر طرفین اختلاف، بر شخص داور و بر سایر افراد اشاره نمود. ماهیت این شیوۀ حل اختلاف اگرچه کم و بیش در حقوق بررسی شده، اما از نظر فقهی کمتر مورد بحث حقوق دانان قرار گرفته است، این در حالی است که فقهای امامیه بدان توجه خاص و مبسوط مبذول داشته اند. لذا، گروهي از حقوقدانان بر مبناي ركن قراردادي، داوري را داراي ماهيتي قراردادي، گروهي تشابه عملكرد داور به قاضي دادگاه دولتي را دليلي براي حمل ماهيت قضايي و در نهايت گروه سوم با تركيب اين دو، داوري را داراي ماهيتي مختلط مي دانند. اظهار نظر راجع به برخي از حقوق و تكاليف طرفين دعوا و داوران از جمله استقلال و بي طرفي داور كه رابطه مستقيم با ماهيت حقوقي داوري دارد، بنابراین با وجود این اختلافات پژوهش حاضر در به دنبا این است که ماهیت نهاد داوری و جایگاه آن را در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران بررسی کند. روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش به صورت کتابخانه ای و اینترنتی است. یافته های پژوهش نشانگر این است که ماهیت نهاد داوری دارای دو اثر قراردادی و قضایی می باشد.
•   لیست منابع : قرآن مجید.
  [1] حمزه پور، فاطمه، 1399، بررسی جایگاه داوری از منظر فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد (حقوق خصوصی)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهشهر.
  [2] خزاعی، حسین، 1386، رأی داور در حقوق داخلی و تجارت بین المللی، فصلنامه حقوق، دوره 37، شماره 3، 126- 97.
  [3] بردبار، محمدحسین، 1384، صلاحیت در دیوان های داوری بین المللی، دیوان داوری دعاوی ایران- ایالات متحده، تهران: انتشارات ققنوس.
  [4] حیدری، مهدی، 1398، ماهیت و مبنای داوری در حقوق ایران و انگلیس، پایان نامه کارشناسی ارشد (حقوق خصوصی)، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری.
  [5] حر عاملی، محمدحسن، 1416 هـ قمری، وسائل الشیعه، جلد 18، چاپ سوم، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاءالتراث.
  [6] آیت الله خویی، سید ابوالقاسم، 1402، ترجمه مبانی تکمله المنهاج، مترجم: علیرضا، سعید، جلد اول، چاپ هفتم، تهران: انتشارات خرسندی.
  [7] شمس، عبدالله، بطحائی، سیدفرهاد، 1394، ماهیت حقوقی داوری، فصلنامه تحقیقات حقوقی، دوره 18، شماره 70، 29- 1.
  [8] مصطفی، طاهر، 1398، مقایسه روش حل اختلاف داوری با روش قضایی، پایان نامه کارشناسی ارشد (حقوق خصوصی)، دانشگاه ارومیه.
  [9] معین، محمد، 1360، فرهنگ فارسی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  [10] مافی، همایون، روشنایی، ریحانه، 1394، آثار رأی داوری، فصلنامه (علمی و پژوهشی) فقه و تاریخ تمدن، دوره 1، شماره 4، 31- 62.
  [11] افتخار جهرمی، گودرز، 1378، تحولات نهاد داوری در قوانین موضوعه ایران: دستاورد آن در حوزه بین المللی، مجله تحقیقات حقوقی (دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی)، شماره 27 و 28، 44- 13.
  [12] مافی، همایون، 1397، شرحی بر قانون داوری تجاری بین المللی ایران، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه علوم قضائی و خدمات اداری.
  [13] شمس، عبدالله، 1387، آیین دادرسی مدنی (دوره پیشرفته)، جلد سوم، چاپ هجدهم، تهران: انتشارات ادراک.
  [14] شمس، عبدالله، 1394، آیین دادرسی مدنی (دوره پیشرفته)، جلد سوم، چاپ بیست و هشتم، تهران: انتشارات ادراک.
  [15] طوسی ابوجعفر، محمد بن الحسن، 1418 هـ.ق، خلاف، جلد 4، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
  [16] شیروی، عبدالحسین، 1399، داوری تجاری بین المللی، چاپ نهم، تهران، انتشارات سمت.
  [17] هوشمند فیروزآبادی، حسین، بطحایی، فرهاد، 1396، بررسی ماهیت فقهی داوری، مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، دوره 13، شماره 48، 192- 171.
  [18] هوشمن دفیروزآبادی، حسین، 1401، مطالعه تطبیقی ماهیت داوری در حقوق غرب؛ حقوق ایران و فقه امامیه، فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، سال نهم ، شماره چهارم، 373- 331.
  [19] محمدزاده، محمود، 1381، اجرای احکام داوری تجاری بین المللی، نشریه کانون، شماره 32، 83- 61.
  
  [20] kellor, Frances, 1941, Arbitration in action: A code for civil, commercial and industrial arbitrations, 1st edition, Harper, New York.
  [21] Belohlavek, A, 2011, The Legal Nature Of International Commercial Arbitration and the Effects of Conflicts between Lagal Caltures, Journal law of Ukrine, No 2.
  [22] Hong-Lin, Yu, A Theoretical Overview of the Foundations of International Commercial Arbitration, p 274.
•   کلمات کلیدی به فارسی : نهاد داوری، فقه، حقوق ایران، نظریه قراردادی، نظریه ترکیبی، نظریه قضایی، نظریه مستقل.
•   چکیده مقاله به انگلیسی : Today, arbitration is considered one of the specialized and quick methods of resolving disputes and ending hostilities, which allows the parties to a dispute to choose a person or people whom they trust to resolve the dispute without going to court. In the jurisprudential discussion of arbitration, it is necessary to examine the bases and evidences of the legitimacy of this method of ending hostilities and determine its nature carefully, and also point out the effects of this method of ending hostilities on the parties to the dispute, on the person of the arbitrator, and on other people. Although the nature of this method of dispute resolution has been examined more or less in law, it has been less discussed by jurists from the point of view of jurisprudence. This is despite the fact that Imamiyya figh have paid special and extensive attention to it. Therefore, a group of jurists based on the contractual element consider the arbitration to have a contractual nature, the similarity of the performance of the arbitrator to the state court judge is a reason for carrying the judicial nature, and finally, the third group with the combination of these two arbitrations has a mixed nature. Commenting on some of the rights and duties of the litigants and arbitrators, including the independence and impartiality of the arbitrator, which is directly related to the legal nature of the arbitration. Therefore, despite these differences, the current research in the world is to examine the nature of the arbitration institution and its place in Imamiyyah jurisprudence and the subject laws of Iran. The method of collecting information in this research is library and internet. The findings of the research indicate that the nature of the arbitration institution has two contractual and judicial effects.
•   کلمات کلیدی به انگلیسی : Arbitration institution, Fig, Iranian law, Contractual Theory, Mixed or Hybrid Theory, Concession Theory, Jurisdictional Theory, Autonomous Theory.
•  صفحات : 63-76
•   دانلود فایل ( 529.12 KB )