آثار و احکام بیع شرط از منظر فقه امامیه و حقوق ایران
  •   آرشیو : نسخه تابستان 1403
  •   کد پذیرش : 12856
  •   موضوع : سایر شاخه های فقه و حقوق
  • نویسنده/گان : | زهرا نظری
  •   زبان : فارسی
  •   نوع مقاله : پژوهشی
  •   چکیده مقاله به فارسی : بیع شرط یا «بیع شرط فسخ» نوعی از قرارداد بیع در فقه و حقوق اسلامی است که در آن فروشنده حق دارد با تحقق شرطی مشخص، قرارداد فروش را فسخ کند. این شرط می‌تواند به صورت زمانی یا مشروط به وقوع یا عدم وقوع یک واقعه مشخص باشد. بر این اساس، با توجه به وضعیت موجود جامعه که معاملات تجاری و غیرتجاری، در حال رشد است، نقش بیع شرط در شکوفایی اقتصادی جامعه به عنوان یک رویش تأمین مالی مهم بوده و ضرورت به وجود آمدن این نهاد برای جلوگیری از معاملات ربوی است. فقهای امامیه برای صحت و جواز بیع شرط ادعای اجماع دارند و به ادله‌ای مانند «تجارت عن تراض»؛ «احل الله البیع»؛ «المؤمنون عند شروطهم» و «یا ایها الذین آمنوا اوفوا بالعقود» استناد نموده‌اند. حال سؤال این است که آثار و احکام بیع شرط در معاملات از نظر فقهی و حقوقی چگونه است؟ به نظر می‌رسد با توجه به کاربردهای فراوانی که این نوع بیع در عرصه اقتصادی می‌تواند داشته باشد، بررسی مسائل فقهی و انواع این بیع از جمله دلایل، آثار و احکام فقهی آن می‌تواند گامی در جهت نهادینه شدن معاملات اسلامی باشد. در نهایت با توجه به گسترش معاملات تجاری و غیرتجاری از نهاد بیع شرط می‌توان به خوبی می‌توان استفاده کرد تا جوامع اسلامی دچار معاملات ربوی نشوند. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و به صورت کتابخانه‌ای نگارش شده است.
  •   لیست منابع : 1) ابن فهد الحلي، جمال الدين (1407) المهذب البارع في شرح المختصر النافع‌، ج2، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم‌.
    2) ابن قدامة المقدسي، عبدالله بن احمد (1388ق)، المغني، ج4، الناشر: مكتبة القاهرة.
    3) ابن عابدین، محمد بن محمدامین (1423ق)، رد المحتار علی الدر المختار شرح تنویر الأبصار، ج5، بیروت: انتشارات دارالفکر.
    4) انصاري، مرتضي بن محمدامين (1413ق) المکاسب، ج5 و 15، قم: افست از چاپ سنگي.
    5) انصاري، مرتضي بن محمدامين (1416ق)، كتاب المتاجر، ج1، قم: افست از چاپ سنگي.
    6) انصاری، مسعود و طاهری، محمدعلی (1384) دانشنامه حقوق خصوصی، ج1، چ1، تهران: انتشارات محراب فکر.
    7) باقری، احمد (1396) فقه مدنی عقود تملیکی "بیع - اجاره"، چ3، تهران: انتشارات سمت.
    8) بخاری، ابوعبدالله محد بن اسمعیل (1407ه.ق)، صحیح البخاري، ج2، تحقیق محمد دیب‌البغا، بیروت: دارابن کثیر.
    9) خویی، سید ابوالقاسم (1410) منهاج الصالحین، ج2، قم: انتشارات مدینه العلم.
    10) خویی، سید ابوالقاسم (1417)، مصباح الفقاهه، ج4، قم: مؤسسه انصاريان.
    11) زحیلی، وهبه (1418ه.ق) الفقه الإسلامي و أدلته، ج4، چ2، بیروت: دارالفکر المعاصر.
    12) سبزواری قمی، علی بن محمد (1379)، جامع الخلاف و الوفاق، ج1، به تحقیق حسین حسنی بیرجندی، قم: انتشارات زمينه سازان ظهور امام عصر (عج).
    13) شهید اول، شمس‌الدین محمد بن مکی عاملی (1414)، الدروس الشرعيه في فقه الإماميه، چ2، قم: مؤسسه النشر الاسلامي التابعة لجماعة المدرسين.
    14) شهید ثانی، زین الدین بن علی (1413)، مسالک الافهام، ج3، چ1، قم: بنیاد معارف اسلامی.
    15) شهیدی، مهدی (1388) حقوق مدنی6، چ11، تهران: انتشارات مجد.
    16) علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر (1413) مختلف الشیعه، ج5، چ1، قم: مؤسسه النشرالاسلامی.
    17) علامه حلي، حسن بن یوسف بن مطهر (1414) تذكره الفقهاء، ج1، قم: مؤسسه اهل البیت الاحیاء التراث.
    18) کریمی، عباس و واثقی، محسن (1399) مطالعه تطبیقی تأثیر عدم ذکر مدت در خیار شرط بر قرارداد در مذاهب اسلامی، فصلنامه علمی دیدگاه‌های حقوق قضایی، دوره 25، شماره 89.
    19) محقق اردبیلی، احمد (1403ه.ق) مجمع‌الفائده و البرهان، ج 8، قم: جماعه المدرسین فی‌الحوزه العلمیه.
    20) محقق کرکی، شيخ نور‌الدين على بن حسین بن عبدالعالى كركى (1414ق) جامعه المقاصد فی شرح القواعد، ج4، چ2، قم: مؤسسه اهل البیت الاحیاء التراث.
    21) موسوي خمینی، سید روح الله (1368) کتاب البیع، ج4، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
    22) میرمعزی، سید حسین (1386) بیع الخیار از دیدگاه فقه و کاربرد آن در بانکداری بدون ربا، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، دوره 7، شماره 25.
  •   کلمات کلیدی به فارسی : بیع شرط، بیع خیاری، بیع وفا، معامله شرطی، حق فسخ.
  •   چکیده مقاله به انگلیسی :
  •   کلمات کلیدی به انگلیسی :
  •  صفحات : 132-144
  •   دانلود فایل ( 675.19 KB )