نقش مادر در تحقق حقوق تربیتی کودکان با استناد به سیره امام رضا (علیه‌السلام)

•   آرشیو : نسخه تابستان1404- جلد دوم
•   کد پذیرش : 130020
•   موضوع : سایر شاخه های حقوقی
• نویسنده/گان : | فاطمه جعفری
•   زبان : فارسی
•   نوع مقاله : پژوهشی
•   چکیده مقاله به فارسی : این پژوهش باهدف استخراج الگوهای تربیتی کودکان برای تبیین نقش مادر در تحقق حقوق تربیتی آنان بر اساس سیره امام رضا (علیه‌السلام) انجام شده است. مطالعه حاضر درصدد پاسخگویی به این پرسش‌های اساسی بوده است که حقوق تربیتی کودکان از منظر سیره رضوی شامل چه مواردی است؟ و نقش مادر در تحقق این حقوق چگونه قابل‌تبیین است؟ در نتیجه برای پاسخ این سؤالات با روش توصیفی - تحلیلی و رویکرد پژوهش کیفی، مبتنی بر تحلیل مضامین احادیث و سیره عملی امام رضا (علیه‌السلام) در حوزه نقش مادر در تحقق حقوق تربیتی کودک از منابع معتبر اسلامی شامل کتب حدیثی، فقهی و تربیتی بهره برده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که از منظر امام رضا (علیه‌السلام)، حقوق تربیتی کودک چهار بعد اساسی دارد: ۱) حق تربیت دینی شامل آموزش عملی احکام و باورهای اسلامی از خردسالی؛ ۲) حق تربیت اخلاقی با تأکید بر فضیلت‌هایی مانند صداقت و امانت‌داری؛ ۳) حق تربیت عاطفی مبتنی بر ایجاد محیطی سرشار از مهر و امنیت روانی و ۴) حق تربیت عقلی با محوریت رشد شناختی از دوران جنینی. در این میان، مادر به‌عنوان اولین و مهم‌ترین مربی کودک، نقشی محوری در تحقق این حقوق دارد و سیره امام رضا (علیه‌السلام) نشان می‌دهد که مسئولیت مادران در فرایند تربیت، از مرحله پیش از تولد آغاز شده و تا دوران کودکی ادامه می‌یابد؛ بنابراین الگوی تربیتی رضوی با تأکید بر نقش بی‌بدیل مادر و توجه هم‌زمان به ابعاد مختلف رشد کودک، می‌تواند مبنای مناسبی برای برنامه‌ریزی‌های تربیتی در سطح خانواده و جامعه باشد.
•   لیست منابع : 1) القرآن الکریم.
  2) ابن بابویه، محمد بن علی. (1378). عیون اخبار الرضا(ع). ج2. قم: الشریف الرضی.
  3) ابن بابویه، محمد بن علی. (1380). علل الشرائع. ج1. مترجم محمدجواد ذهنی تهرانی، قم: مؤمنین.
  4) ابن بابویه، محمد بن علی. (1403). الخصال. ج1. قم: جامعه مدرسی حوزه علمیه قم.
  5) ابن مالک اندلسی، محمد بن عبدالله. (1348). ألفیة ابن مالک فی النحو و الصرف. ج16. قاهره: دارالکتب المصریة.
  6) ابن منظور، محمد. (1414). لسان العرب. ج11. بیروت: دار صادر.
  7) احمد بن فارس. (1399). معجم مقاييس اللغة. ج3 و 2. کوششگر عبدالسلام محمد هارون، بیروت: دارالفکر.
  8) باقری، خسرو. (1380). چیستی تربیت دینی. تهران: مرکز مطالعات تربیت اسلامی.
  9) بخشانی، نورمحمد. (1388). «نقش خانواده در تربیت فرزندان». ندای اسلام، تربیت و خانواده. (شماره 39 و 40)، 61-58.
  10) بهشتی، سعید. (1389). تأملات فلسفی در تعلیم‌وتربیت. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
  11) بی‌ریا، ناصر و همکاران. (1385). روان‌شناسی رشد (2) با نگرش به منابع اسلامی. ج2. تهران: سمت.
  12) بیگی، روح‌الله. (1389). ارزش‌های اجتماعی در قرآن. قم: اسوه.
  13) پژوهشکده حوزه و دانشگاه. (1372). درآمدی بر فلسفه تعلیم‌و‌تربیت. تهران: سمت.
  14) حاجی ده آبادی، محمدعلی. (1391). حقوق تربیتی کودک در اسلام. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  15) حر عاملی، محمد بن حسن. (1414). وسائل الشیعة. ج7. قم: مؤسسه آل البیت عليهم‌السلام لإحياء التراث.
  16) زمخشری، محمود بن عمر. (1979). أساس البلاغة. بیروت: دار صادر.
  17) شریفی، عنایت‌الله، و مهر علی لطفی قادیکلائی. (1397). «سبک تربیتی امام رضا (علیه‌السلام) در تربیت کودکان». فصلنامه علمی - پژوهشی فرهنگ رضوی. (شماره 23)، 211-118.
  18) شعاری‌نژاد، علی‌اکبر. (1392). روان‌شناسی رشد. تهران: اطلاعات.
  19) شعیری، تاج‌الدین. (1365). جامع الاخبار. قم: رضی.
  20) صفايی، سيد حسين، و اسدالله امامی. (1390). حقوق خانواده. ج2. تهران: دانشگاه تهران.
  21) عسکری، سید مرتضی. (1374). طب الرضا(ع) و طب الصادق(ع): طب و درمان در اسلام. تهران: فؤاد.
  22) علامه، عاطفه. (1393). «نقش زن در ایجاد خانواده متعادل». زن و فرهنگ. (شماره 20)، 51-41.
  23) عمید، حسن. (1369). فرهنگ عمید. تهران: امیرکبیر.
  24) فیومی مقری، احمد بن محمد. (1428). مصباح المنیر. کوششگر یوسف شیخ محمد، بیروت: مکتبة العصریة.
  25) کبیری قمی، نعیمه، و سمیرا معصومی زواریانی. (1398). «نقش تربیتی زن در جامعه اسلامی». زن و فرهنگ. (شماره 40)، 120-109.
  26) کلینی، محمد بن یعقوب، (1365). الکافی. ج6. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  27) کوفی، محمد بن محمد ابن اشعث. (بی‌تا). الجعفریات. تهران: مکتبة النینوی الحدیثة.
  28) مجلسی، محمدباقر. (1403). بحارالانوار. ج101 و 81. بیروت: موسسة الوفا.
  29) محمدی ری‌شهری، محمد. (1379). تربية الطفل في الإسلام. کوششگر عباس پسندیده، قم: دارالحدیث.
  30) مختاریان، طاهره، و همکاران. (1396). «ضرورت اخلاقی تغذیه با شیر مادر و پایبندی به حقوق فرزندان». اخلاق در علوم و فناوری. (شماره 1)، 9-5.
  31) مفید، محمد بن محمد. (1414). الإختصاص‌. مصحح علی‌اکبر غفاری و محمود محرمی زرندی، بیروت: دار المفيد.
  32) موسوی خمینی، روح‌الله. (1378). صحیفه امام: مجموعه آثار امام خمینی(ره) (بیانات، پیام ها، مصاحبه ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌ها). ج14. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
  33) نصیرزاده، قاسم. (1383). سیری در رساله حقوق امام سجاد (ع): سلسله گفتارهای آیت‌الله یثربی. قم: انصاریان.
  34) هبرول، عایشه، و زهرا تشکری. (1399). «نقش مادر در تربیت کودک». پژوهش‌های اسلامی جنسیت و خانواده. (شماره 5)، 23-9.
•   کلمات کلیدی به فارسی : حقوق تربیتی کودک، تربیت کودک، سیره امام رضا (ع)، تربیت اسلامی، نقش مادر در تربیت.
•   چکیده مقاله به انگلیسی :
•   کلمات کلیدی به انگلیسی :
•  صفحات : 80-92
•   دانلود فایل ( 411.93 KB )