چالش‌های دفاع مشروع در رویه قضایی ایران
  •   آرشیو : نسخه زمستان 1403
  •   کد پذیرش : 12870
  •   موضوع : سایر شاخه ها
  • نویسنده/گان : | فردین فرزین مهر
  •   زبان : فارسی
  •   نوع مقاله : پژوهشی
  •   چکیده مقاله به فارسی : دفاع مشروع، اصلی پذيرفته شده در نظام حقوقی ایران و يكی از علل موجهه جرم محسوب می‌شود. یعنی با آنكه عمل ذاتاً وصف مجرمانه دارد اما، وقتی در قالب دفاع مشروع قرار می‌گیرد موجه می‌نمايد. در این راستا، تحقق دفاع مشروع به عنوان يكی از علل موجهه جرم مستلزم معیارها و ضوابط خاصی است. بر این اساس، قانونگذار در قانون مجازات اسلامی 1392، شرط تناسب را جزء شروط احراز دفاع مشروع ذکر نکرده، بلکه رعایت مراحل دفاع را الزامی دانسته است و این موضوع علاوه بر اینکه موجب شده در میان حقوقدانان در مورد حذف یا عدم حذف شرط تناسب، اختلاف نظر حاصل شود، باعث سردرگمی رویه قضایی نیز شده است و حتی محاکم قضایی از دادگاه‌های بدوی گرفته تا دیوان عالی کشور رویه واحدی نداشته و آراء متعارضی در این مورد صادر نموده‌اند، به طوری که بیشتر محاکم در آراء صادره، همچنان به شرط تناسب استناد نموده و با وجود ایرادها و ابهامات متعدد، رعایت آن را از سوی مدافع الزامی می‌دانند. به نظر می‌رسد با توجه به مفهوم مراحل دفاع و ریشه فقهی آن و همینطور فتوای فقها در خصوص مراحل دفاع، نمی‌توان همچنان شرط تناسب را معتبر دانست و یا قائل به معتبر بودن همزمان مراحل دفاع و شرط تناسب بود. نظر صحیح در این خصوص حذف شرط تناسب و جایگزین شدن مراحل دفاع است.
  •   لیست منابع : 1) اردبیلی، محمدعلی (1403) حقوق جزای عمومی، ج1، چ75، تهران: انتشارات میزان.
    2) پیمانی، ضیاءالدین (1357) تفصیل‌ قواعد دفا‌ع مشروع در حقوق‌ جزایی‌ ایران‌، چ1، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    3) جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1388) ترمینولو ی حقوق، چ21، تهران: گنج دانش.
    4) حسینی، سید محمد و رحیمی پور، ایمان (1391) بررسی تطبیقی آثار شرط تناسب و عدم رعایت آن در دفاع مشروع با نگاهی به احکام لصدر فقه و نظام حقوقی ایران و دکترین قلعه در نظام حقوقی ایالات متحده آمریکا، مجله نامه مفید، شماره 94.
    5) دهقانی، عباس (1399) بررسي تطبیقي دفاع مشروع در حقوق جزای ایران و کامن‌لا، پایان نامه کارشناسي ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی بندر لنگه.
    6) رضایی‌نسب، فرشته (1394) تحولات دفاع مشروع در قانون مجازات اسلامي در رفع مسئولیت مدني، پایان نامه کارشناسي ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامي تهران مرکز.
    7) سعدی، حسین علی و خدایار، حسین (1390) تحلیل فقهی مبانی مشروعیت دفاع، پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره33.
    8) شامبیاتی، هوشنگ (1402) حقوق جزای عمومی2، چ1، تهران: انتشارات مجد.
    9) شمس ناتري، محمد ابراهیم و زارع، محمد کاظم (1396)، بازشناسی مفهوم دفاع مشروع در قانون جدید مجازات اسلامی، نشریه فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال پنجاهم، شماره 1.
    10) شمس ناتري، محمد ابراهیم و عبدالله يار سعید (1392) حالت ضرورت و دفاع مشروع «مطالعه تطبیقی ادله، مبانی و شرایط»، چ1، تهران: انتشارات مجد.
    11) صانعی، پرویز (1383) حقوق جزای عمومی، چ1، تهران: انتشارات طرح نو.
    12) قاسم زاده، سید مرتضی (1387) الزام‌ها و مسئولیت مدنی بدون قرارداد، چ3، ،تهران: انتشارات میزان.
    13) قائدی، سعید و فرح‌بخش، مجتبی (1403) آسیب شناسی قضایی اعمال دفاع مشروع در دادسرا با تأکید بر قتل عمد، مجله حقوقی دادگستری، دوره88، شماره125.
    14) محسنی، مرتضی (1376) دوره حقوق جزاي عمومی، ج3، چ1، تهران: گنج دانش.
    15) میر محمد صادقی، حسین (1396) حقوق کیفری اختصاصی جرائم علیه اشخاص، چ24، تهران: میزان.
    16) نظری‌نژاد، محمدرضا (1392) مبانی و موجبات دفاع مشروع در برابر حمله به حیات یا تهدید آن، نشریه مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، شماره6.
    17) ولی وش، ابوالفضل (1401) رویکرد رویه قضایی به چالش‌های دفاع مشروع در نظام کیفری ایران، پایان نامه کارشناسي ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
    18) ولی، مریم (1395) بررسی خلاءهای قانونی مربوط به دفاع مشروع، پایان نامه کارشناسي ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی شهر قدس.
    19) ولیدی، محمدصالح (1372) حقوق جزای عمومی2، چ1، تهران: انتشارات سمت.
  •   کلمات کلیدی به فارسی : جرایم، دفاع مشروع، مراحل دفاع، شرط تناسب، رویه قضایی.
  •   چکیده مقاله به انگلیسی :
  •   کلمات کلیدی به انگلیسی :
  •  صفحات : 29-41
  •   دانلود فایل ( 738.37 KB )