بررسی موارد عدم ثبوت قصاص در حقوق جزایی ایران

•   آرشیو : نسخه بهار 1403
•   کد پذیرش : 12863
•   موضوع : حقوق جزا
• نویسنده/گان : | پویا فتح‌الله‌زاده
•   زبان : فارسی
•   نوع مقاله : پژوهشی
•   چکیده مقاله به فارسی : جنایت قتل به عنوان یکی از جرایم علیه تمامیت جسمانی انسان، بزرگترین جرم از نظر آثار است. در تمامی نظام‌های حقوقی برای این جرم چه از نظر کمی و چه از نظر کیفی اشد مجازات در نظر گرفته شده است. در مقام تبیین موانع اجرای قصاص و کاربرد عملیِ آنها و نیز تفکیک این موانع از موانع ثبوت قصاص و موجبات سقوط آن است. بر اساس این تحقیق، موانع اجرای قصاص در حقوق کیفری ایران دو دسته اند. دسته اوّل موانعی هستند که اجرای قصاص را برای همیشه و یا برای مدّتی نامعلوم به تأخیر می‌اندازند که در این حالت، صاحب حق می‌تواند مطالبه دیه کند و اگر شرایط اجرای قصاص فراهم شود، با اعادهی دیه، قصاص را اجرا کند. امّا دسته دوّم موانعی هستند که اجرای قصاص را به تأخیر می‌اندازند که در این حالت، صاحب حق قصاص مجاز به مطالبه دیه نیست و در صورت رفع مانع، قصاص اجرا خواهد شد که از جمله این موانع می‌توان به حاملگیِ جانی و نیز بیماری موقّت وی اشاره نمود. نتیجه اصلی تحقیق حاضر این است که مطابق مادّه 450 قانون مجازات اسلامی، باید بین مواردی که قصاص در آنها جایز نیست و مواردی که قصاص امکان ندارد تفاوت قائل شد و لذا مواردی مانند مرگ جانی، فرار او و نیز از بین رفتن محل قصاصِ عضو و نیز مواردی مانند ارتکاب جنایت توسّط یکی از دوقلو‌های به هم چسپیده، نه از جمله موجبات سقوط قصاص بلکه از زمره موانع اجرای قصاص هستند و لذا در صورت فراهم شدنِ امکان اجرای قصاص، صاحب حق می‌تواند حق خود را اعمال نماید؛ برخلاف موجبات سقوط قصاص که قصاص را برای همیشه از بین خواهند برد. این پژوهش به صورت تحلیلی - توصیفی به موانع قصاص در حقوق ایران پرداخته است.
•   لیست منابع : 1) قرآن کریم
  2) آقايي، محمدعلي، (1380).آيات الاحكام حقوقي، تهران
  3) اردبیلی، محمدعلی (1393). حقوق جزای عمومی، نشر میزان، تهران، جلد اول، چاپ دوم.
  4) پاینده، ابوالقاسم (1380). ترجمه نهج الفصااحه مجموع کلمات قصار حضرت رسول(ص)، نشر دنیای دانش، تهران، جلد اول.
  5) جمعی از محققین (1389). فرهنگ نامه اصول فقه، انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، جلد اول، چاپ اول.
  6) جعفری لنگرودی، محمد جعفر(1388). ترمینولوژی حقوق، انتشارات گنج دانش، تهران، چاپ بیست و دوم.
  7) خالقي، علي، (1399). آيين دادرسي كيفري، تهران
  8) دشتی، محمد (1394). ترجمه نهج البالغه، انتشارات ظهور، قم.
  9) دهخدا، علی اکبر (1373). لغت نامه دهخدا، انتشارات دانشگاه تهران، جلد یازدهم، چاپ اول.
  10) روحاني سيد محمد صادق، (1378). استفتائات قضائيه، سپهر، تهران.
  11) زراعت، عباس (1385). حقوق جزای عمومی، انتشارات ققنوس، تهران، چاپ اول.
  12) سلیمانی، حسین (1384). عدالت کیفری در آیین یهود، نشر مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، قم،،چاپ دوم.
  13) سعيدي پور، سعيد، (1370). فرهنگ خرد، تهران
  14) سیاح، احمد (1387). فرهنگ جامع نوین سیاح، نشر اسلام، تهران، جلد دوم.
  15) شامبياتي، هوشنگ، (1392). حقوق جزاي عمومي، جلد 1و2 ،تهران.
  16) شمس، عبداالله، (1399). ادلّة اثبات دعوي، تهران
  17) شيرازي، مكارم، (1381).استفتائات جديد، جلد 2 ،قم: مدرسه اميرالمؤمنين(ع).
  18) عمید، حسن (1389). فرهنگ فارسی عمید، نشر راه رشد، تهران، چاپ اول.
  19) قدسی، سید ابراهیم (1393). موضوعات چالشی در حقوق جزای اختصاصی، انتشارات موسسه گام حق، جلد اول، چاپ اول
  20) معین، محمد (1381). لغت نامه معین، انتشارات معین، تهران، چاپ اول.
  21) معین، محمد (1386). فرهنگ فارسی معین، انتشارات آدنا، تهران، جلد دوم، چاپ چهارم.
  22) میرمحمدصادقی، حسین(1392). جرایم علیه اشخاص، نشر میزان، تهران، جلد اول، چاپ دوازدهم
  23) نوربها، رضا (1387). زمینه حقوق جزای عمومی، انتشارات کتابخانه گنج دانش، تهران، چاپ بیست ویکم
  24) اردبیلی (محقق اردبیلی)، المولی الحمد (1403ق). مجمع الفائده و البرهان فی شارح ارشاد الذهان، نشر جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم، جلد چهاردهم.
  25) بحراني، حسين بن محمد آل عصفور، (1410). عيون الحقائق الناظره في تتمه الحدائق الناظره، جلد1، نشر اسلامي.
  26) بهوتي حنبلي، منصور بن يونس، كشاف القناع، جلد6 ،دارالكتب العلميه، بيروت. - جبعي العاملي، زين الدين بن علي (شهيد ثاني)، (1416). مسالك الأفهام، جلد14 ،موسسه المعارف الاسلاميه.
  27) حرعاملی، شایخ محمدبن حسن(1413). وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، نشر موسسه آل البیت، قم، الف جلد بیست و هشتم
  28) حلّي، ابوالقاسم نجم الدين جعفر بن الحسن (محقّق)، (1413). المختصرالنافع، موسسه البعثه.
  29) حلّي، ابوالقاسم نجم الدين جعفر بن الحسن (محقّق)، (1421).شرايعالاسلام، ق3،جامعه الطهران.
  30) حلّي، حسن بن يوسف، (1413). قواعد الاحكام، جلد3 ،مؤسسة النشر الاسلامي، قم.
  31) خویی، ابوالقاسم (1375). مبانی تکمله المنهاج، نشر موسسه احیات آثار امام خویی، جلد دوم.
  32) طباطبایی، محمدحساین (1374). تفسیر المیزان ترجمه محمدباقر موساوی همدانی، دفتر نشر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم، الف جلد اول.
  33) طبسي، نجم الدين، (1416)النفي و التغريب في مصادر التشريع الاسلامي، موسسه الهادي قم.
  34) طوسی، ابوجعفر محمدبن حسن (4117ق). الخالف فی الفقه، نشر موسسه نشر اسالمی، قم، جلد پنجم
  35) عاملي، حر، (1414). وسائل الشيعه، جلد 1 و 28 ،آل البيت، قم.
  36) موسوي خميني، سيدروح االله، (1408). تحريرالوسيله، جلد2 ،قم.
  37) هندي، فاضل، (1424). كشف اللثام عن قواعدالاحكام، جلد10 ،موسسه نشر اسلامي.
  38) ابوالحسني، رحيم، (1380). اجراي علني مجازاتها از ديدگاه حقوق اسلام، مجله رواق انديشه، شمارة6.
  39) ابويي مهريزي، حسين، (1381). حكم انكار بعد از اقرار در فقه و حقوق اسلامي، مجله دانشكده - الهيات و معارف اسلامي دانشگاه مشهد، شمارة 57.
  40) شاكري گلپايگاني، (1382). طوبي، اسلام، حق حيات،كدام قاعده، مجله نداي صادق،شمارة 30.
  41) شمس، محمدابراهيم، (1376). فلسفة مجازاتهاي حدي، مجلّة نقد و نظر، شمارة 12
  42) فتحي، حجت االله، (1381). بررسي فقهي و حقّوقي اجراي علني حدود و گستره آن، مجله رواق انديشه، شمارة 8.
  43) قربان نيا، ناصر، (1380). اجراي مجازات، آشكار يا نهان، مجله نامه ميبد، شمارة 3.
  44) قياسي، جلال الدين ، (1379). پيوستن علم قاضي به بينه يا اقرار، مجله فقهي كاوشي نو در فقه اسلامي، شمارة 23.
  45) كاظمي الموتي، نورمحمد، (1379). تأثير مقتضيات زمان و مكان بر مجازات در حقوق كيفري اسلام، فصلنامه دانشگاه مفيد، شمارة23.
  46) كديور، جميله، (1377)مقّاله اجراي رجم در زمان غيبت معصوم (ع)، فصلنامة فقه و مباني حقوق دانشگاه آزاد بابل، شمارة 15.
  47) محقّق داماد، سيد مصطفي، (1378).حدود در زمان ما: اجراء يا تعطيل، مجله تحقيقات حقوقي، شماره هاي 25 و26
  48) محقّق داماد، مصطفي، سادات حسيني، (1380).چشم اندازي بر حدود و اجراي علني آن، مجله الهيات و حقوق دانشگاه تهران، شمارة 2.
  49) محقّق داماد، مصطفي، (1386). مجازات عمل منافي عفت در قرآن، مجله تحقيقات حقوقي، شمارة.43
  50) نوبهار، رحيم، (1379) اهداف مجازاتها در جرايم جنسي مستوجب حد در حقوق كيفري اسلام، مجله نامه مفيد، شمارة 23
•   کلمات کلیدی به فارسی : علل موجهه جرم، حدود، زنا، قصاص.
•   چکیده مقاله به انگلیسی :
•   کلمات کلیدی به انگلیسی :
•  صفحات : 84-98
•   دانلود فایل ( 719.29 KB )