تاثیر ملاک لاضرر در تعمیم عیوب مجوز فسخ نکاح

•   آرشیو : نسخه تابستان 1403
•   کد پذیرش : 12855
•   موضوع : حقوق خانواده
• نویسنده/گان : | طاهره سالاری نژاد، فائزه وطن پرست زاد
•   زبان : فارسی
•   نوع مقاله : پژوهشی
•   چکیده مقاله به فارسی : فسخ از جمله علت های انحلال نکاح می‌باشد. یکی از اسباب قانونی آن عیوب جسمانی یا نقص و بیماری موجود در هر یک از زوجین است که وجود آن عیوب این حق را برای دیگری ایجاد می‌کند، تا فرد بتواند برای دفع ضرر از خود اقدام به فسخ نکاح نماید. قول مشهور عیوب را به سه دسته تقسیم نموده: عده‌ای عیوبی مانند قرن، جذام، عفل و برص را عیوب مختص زنان، دسته‌ای دیگر عیوبی مانند جب، عنن و خصی بودن را از عیوب مختص مردان و دسته سوم عیوبی نظیر مجنون بودن، را عیوب مشترک میان زن و مرد دانسته‌اند. جمهور فقهاء و همه حقوق دانان قائل به مشروعیت انحلال نکاح به سبب عيب هستند، لیکن در تخصیص عیوب اختلافاتی هم به چشم می‌خورد. یکی از قواعدی که در فسخ نکاح به واسطه عیوب؛ کاربرد دارد، قاعده لاضرر است. بنابر حکم قاعده این قاعده، هیچ یک از زوجین نمی‌تواند از حق خود سوء استفاده کرده و به دیگری زیان برساند. با توجه به اینکه در زمینه‌‌‌ی حصری یا تمثیلی بودن عیوب موجب فسخ نکاح اختلاف نظر وجود دارد و عده‌ای در عدم حصر به قاعده‌ی لاضرر تمسک کرده‌اند و دایره عیوب را وسعت داده‌اند، ضروری است به تاثیر ملاک لاضرر در تعمیم عیوب مجوز فسخ نکاح پرداخته شود، لذا پژوهش حاضر با استناد به منابع کتابخانه‌ای و به روش توصیفی تحلیلی به این موضوع پرداخته است. نتایج این پژوهش نشان داد به نظر می‌رسد با توجه به قاعده لاضرر می‌توان عیوب فسخ نکاح را توسعه داد.
•   لیست منابع : 1) القرآن الکریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
  2) ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب،۱۴۱۴ق، بیروت،دار صادر.
  3) ایروانی، باقر، القاعده الفقهیه، ۱۴۱۷ق، قم، مؤسسه الطباعه و النشر.
  4) امامی، اسدالله و صفایی حسین، حقوق خانواده، ۱۳۸۰، تهران، دانشگاه تهران.
  5) جوهری، اسماعیل، صحاح اللغه، بی تا، قاهره،دار الاحیاء الکتب العربی.
  6) جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدین، الروضه البهیه في شرح اللمعه الدمشقیه، ۱۴۱۰ق، قم، داوری.
  7) جاد الکریم محمد، فواد و خلف الله محمد، عبد الصبور، حق الزوجین فی طلب التفریق بینهما بالعیوب فی الشریعة الاسلامیة و قانون الاحوال الشخصیة، بی تا، القاهره، مکتبة مدبولی.
  8) جعفری لنگرودی، محمد جعفر، ترمینولوژی حقوق، ۱۳۶۸، تهران،گنج دانش.
  9) حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل‌الشيعه، ۱۴۰۹ق، قم، مؤسسه آل بیت(علیه‌السّلام).
  10) حکمت نیا، محمد، فلسفه حقوق خانواده:مبانی و منابع، ۱۳۸۶، تهران، شورای فرهنگی اجتماعی زنان.
  11) خوئی، ابوالقاسم، مصباح الاصول، بی تا، قم، مکتب الداوری.
  12) حسنی، علی رضا، فسخ نکاح در حقوق ايران و نحوه اقامه دعوای مربوطه، ۱۳۸۲، تهران، فکر سازان.
  13) دهقان وردنجانی، محمود، "فسخ نکاح در موازنه حقوق زن و مرد"، ۱۳۸۷، فصلنامه حقوقی گواه، ش۱۳، تهران، دانشگاه امام صادق(علیه‌السّلام).
  14) رجائی پور، مصطفی و قنبریان، ملیحه، "ادله جواز فسخ نکاح در بیماری ایدز از دیدگاه فقیهان"، ۱۳۸۸، فصلنامه تخصصی فقه و تاریخ تمدن، س۵، ش۲۰.
  15) الزیدان، عبدالکریم، المفصل فی احکام المرأة والبیت المسلم فی الشریعة الاسلامیة، ۱۴۱۵ق، بیروت، مؤسسة الرسالة.
  16) سبزواری، عبد الاعلی، مهذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، قم، المنار.
  17) السباعی، الشیخ مصطفی، المرئه بین الفقه والقانون، ۱۴۲۰ق، بیروت، دارالورق.
  18) شهیدی، مهدی، سقوط تعهدات، ۱۳۶۸، تهران،دانشگاه شهید بهشتی.
  19) شبلی، محمد مصطفی، احکام الاسره فی الاسلام دراسه مقارنه بین المذاهب السنیه و المذهب الجعفری و القانون، ۱۳۹۷ق، بیروت، دار النهضه العربیه.
  20) صابری، حسین، "فقه و چالش میان تعلیل و تعبد"، ۱۳۸۱،ش۵۷.
  21) طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۵ق، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات.
  22) طباطبایی یزدی، محمد کاظم،عروه الوثقی، ۱۳۱۷ق، قم، النشر الاسلامی.
  23) الطه، احمد حسن ، مدی حریة الزوجین فی التفریق قضاءً بحث مقارن فی الشریعة الاسلامیة والقانون، ۱۹۷۵م، بغداد، مطبعة العانی.
  24) عامر، عبدالعزیز ، الاحوال الشخصیة فی الشریعة الاسلامیة فقهاً وقضاءً (الزواج)، ۱۴۰۴ق، القاهره، دارالفکر العربی.
  25) فتح الله، احمد، المعجم الفاظ الفقه الجعفری، ۱۴۱۵ق، بی جا،بی نا.
  26) کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ۱۳۶۵، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
  27) موسوی خمینی، روح الله، رسائل، ۱۳۹۳، بی جا،شهیدین زین الدین.
  28) همو، تحریر الوسیله، ۱۳۹۰ق، قم، مؤسسة مطبوعاتی إسماعیلیان، چاپ دوم.
  29) محقق داماد، مصطفی، قواعد الفقه بخش مدنی، ۱۳۸۳، تهران، نشر علوم اسلامی.
  30) معین، محمد، فرهنگ فارسی معین، ۱۳۶۲، تهران، زرین.
  31) محقق حلی، نجم الدین جعفر بن حسن، شرائع الإسلام، ۱۴۰۸ق، قم، اسماعیلیان.
  32) موسوی بجنوردی، سید محمد، قواعد فقهیه، ۱۳۸۵، تهران، مجد.
  33) میرزای قمی، ابوالقاسم، قوانین الاصول، بی تا، قم، مکتبه العلمیه الاسلامیه.
  34) مکی عاملی، محمد بن جمال الدین، المعه الدمشقیه، بیتا، قم، دار الفکر.
  35) مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، ۱۳۵۳، تهران، فرهنگ اسلامی.
  36) نجفی، محمد حسن، جواهرالکلام، ۱۴۰۴ق، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
  37) نائینی، محمد حسن، منیه الطالب، ۱۳۵۷، نجف، بی نا.
  38) نقیبی، ابوالقاسم، "قواعد عام فقه و کاربرد آن در حقوق خانواده"، بی تا، مجله ندای صادق، ش۵۳.
  39) نراقی، ملا احمد، عوائد الایام، ۱۳۷۵، قم، بوستان کتاب.
•   کلمات کلیدی به فارسی : لاضرر، فسخ، عیب، نکاح، عیوب فسخ نکاح.
•   چکیده مقاله به انگلیسی :
•   کلمات کلیدی به انگلیسی :
•  صفحات : 44-59
•   دانلود فایل ( 889.23 KB )