اصول حاکم بر نظام دادرسی اداری در حقوق ایران

•   آرشیو : نسخه پاییز 1402
•   کد پذیرش : 12828
•   موضوع : حقوق عمومی
• نویسنده/گان : | معصومه حیدری
•   نوع مقاله : پژوهشی
•   چکیده مقاله به فارسی : امروزه از جمله نهادهای مهم و مؤثر در یک جامعه، نظام‌های دادرسی هستند که در تنظیم روابط اجتماعی و اقتصادی و... نقش مهمی ایفا نموده و به شکل‌های گوناگون قضایی و شبه قضایی تشکیل و در حال رسیدگی به دعای و اختلافات مطروحه در جامعه می‌باشند. این نقش‌ها و عملکردها موجب گسترش حاکمیت قانون و برقراری نظم گردیده و محیاکننده زمینه توسعه اقتصادی، اجتماعی و کاهش فساد و فقر می‌گردد و باید گفت وجود و عملکرد صحیح این نهادها برای رسیدن به توسعه لازم و ضروری است. اهمیت این موضوع از آن جهت است که نهادهای دادرسی اداری به عنوان بخشی از ساختار عمومی و اداری کشور با اعمال نوعی نظارت برعملکرد بخش عمومی کارمندان این بخش، به حل و فصل اختلافات ادارات و مردم و بعضا مردم با مردم در موضوعاتی خاص پرداخته، و خود این نهادها یکی از بخش های تضمین کننده حقوق عمومی و سلامت اداری هستند. در بسیاری از نظام‌های حقوقی، دادگاه‌های قضایی مرسوم فاقد صلاحیت لازم برای رسیدگی به اختلافات میان دستگاه اداری و مردم هستند و این صلاحیت به نهاد حقوقی دیگری به نام دادگاه اداری سپرده شده است. در ایران نیز دادگاه‌های اختصاصی اداری وجود دارد که هم به لحاظ تعداد رسیدگی‌ها و هم به لحاظ اهمیت احکامی که صادر می‌کنند، دارای اهمیت بیشتری از دادگاه‌های عمومی است. تشکیل محاکم اداری ناشی از پذیرش اصل دوگانگی قضایی است و جدایی قضاوت عمومی دادگستری از قضاوت اداری بدین معنی است که دستگاه اداری می‌تواند با استقلال کافی، مسائل قضایی و اختلافات مربوط به فعالیت‌های خود را رأساً و بدون دخالت دستگاه رسمی قضایی حل و فصل نماید. حاکمیت قانون وقتی محقق می‌شود که افراد بتوانند آنجا که دستگاه اداری بر خلاف قانون عمل می‌کند، به مراجع مستقل و بی‌طرفی رجوع و احقاق حق نمایند و چنانچه زیانی به آن‌ها وارد آمده باشد جبران آن را بخواهند. بنابراین وجود قانون دادرسی اداری واحد، مستقل و دربرگیرنده تمامی اصول و ضوابط دادرسی عادلانه که حقوق و آزادی‌های بنیادین اشخاص را تضمین نماید در کنار دیگر قوانین دادرسی ضروری و انکارناپذیر است.
•   لیست منابع : 1) امامی، محمد و استوار سنگری، کوروش (1387)، حقوق اداری، چ2، تهران: انتشارات میزان.
  2) امامی‌، محمد؛ شاکري، حمید (1396)، نقش‌ دادرسی‌ اداري در صیانت‌ از قانون‌ اساسی‌، با تأکید بر دیوان‌ عدالت‌ اداري، مجله‌ قضاوت‌، شماره‌ ٨٩.
  3) تقی‌ زاده‌، جواد (1386)، مسأله‌ اساسی‌ سازي نظم‌ حقوقی، مجله پژوهش‌هاي حقوقی‌، سال‌ ششم‌، شماره‌11.
  4) تقی‌‌زاده‌، ابراهیم‌ و صالحی‌منش، عبدالحسین‌ (1394)، آیین‌ دادرسی‌ در اختلافات‌ کارگر و کارفرمایی‌ (بررسی‌ تطبیقی‌ آیین‌ دادرسی‌ کار مصوب‌ ٧/١١/٩١ با قانون‌ آیین‌ دادرسی)، چ1، تهران: انتشارات‌ مجد.
  5) جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1378) مبسوط در ترمینولوژی حقوق، جلد سوم، تهران: کتابخانه گنج دانش.
  6) جلالی‌، محمد؛ سعیدي روشن‌، حمیده‌ (1395)، نقش‌ دیوان‌ عدالت‌ اداري در صیانت‌ از قانون‌ اساسی، مجله‌ حقوقی‌ دادگستري، شماره‌ ٩٤.
  7) دهخدا، علی اکبر (1365) لغت نامه، تهران: مؤسسه لغت نامه دهخدا.
  8) رضایی‌ زاده‌، محمد جواد؛ ملکی‌، وحید (1399)، صیانت‌ از قانون‌ اساسی‌ در رویه‌ دیوان‌ عدالت‌ اداري با محوریت‌ حرمت‌ اشخاص‌ و منع‌ هتک‌ حیثیت‌، مجله پژوهش‌‌هاي اخلاقی‌، تابستان‌ شماره‌ ٤٠.
  9) رفیعی، احمد (1395)، حقوق کار، جلد دوم، تهران: انتشارات میزان.
  10) زراعت، عباس (1390) حقوق‌ کیفري کار، چ1، تهران: انتشارات جنگل.
  11) سعیدي روشن‌، حمیده (1394)، نقش‌ دیوان‌ عدالت‌ اداري در صیانت‌ از قانون‌ اساسی‌ در گستره‌ مقررات‌ دولتی‌، چ1، تهران: انتشارات جنگل.
  12) فنازاده، رضا (1395) مراجع شبه قضایی، چ1، تهران: انتشارات خرسندی.
  13) کدخدایی‌، عباسعلی و ویژه‌، محمدرضا (1388)، »شوراي نگهبان‌ و دعاوي مربوط‌ به‌ ابطال‌ تصمیمات‌ دولتی‌ خلاف‌ قانون‌ اساسی‌«، مجموعه‌ مقالات‌ همایش‌ دیوان‌ عدالت‌ اداري، معاونت‌ آموزش‌ و پژوهش‌ دیوان‌ عدالت‌ اداري و دانشکده‌ حقوق‌ دانشگاه‌ آزاد اسلامی‌ واحد تهران‌ مرکز.
  14) کردنائیج، کورش (1384)، تخلفات اداری کارکنان دولت و نحوه رسیدگی به آن‌ها، چ1، تهران: انتشارات آرون.
  15) الماسی‌، نجادعلی و حبیبی‌ درگاه‌، بهنام (1391)، درآمدي بر کیفیت‌ دادرسی‌ در فرآیند دادرسی‌ کار آمد، فصلنامه‌ علمی‌ پژوهشی‌ دیدگاه‌‌هاي حقوق‌ قضایی،‌ دوره 17، شماره 58.
  16) مدنی، سید جلال الدین (1375)، آیین دادرسی مدنی، ج1، چ4، تهران: کتابخانه گنج دانش.
  17) هاشمی، سید محمد (1381)، جزوه آموزشی تاریخچه و سیر تحول حقوق کار، چ2، تهران: مؤسسه کار و تأمین اجتماعی.
  18) هداوند، مهدی و آقایی طوق، مسلم (1389)، دادگاه‌های اختصاصی اداری در پرتو اصول و آیین‌های دادرسی عادلانه حقوق ایران، چ1، تهران: انتشارات خرسندی.
  19) یاوری، اسداله (1386) حق برخورداری از دادرسی منصفانه و آیین دادرسی، فصلنامه حقوق اساسی، سال دوم، شماره دوم.
•   زبان : فارسی
•   کلمات کلیدی به فارسی : دادرسی اداری، دیوان عدالت اداری، حاکمیت قانون، محاکم اداری، اختلافات اداری.
•   چکیده مقاله به انگلیسی :
•   کلمات کلیدی به انگلیسی :
•  صفحات : 53-68
•   دانلود فایل