بررسی نظام مالی دیوانی مسلمانان از آغاز تا پایان عصر ساسانیان

•   آرشیو : نسخه زمستان 1400 - جلد اول
•   کد پذیرش : 12770
•   موضوع : سایر شاخه ها
• نویسنده/گان : | مریم شهامت رزی، لیلا ظریفی، قربان سام دلیری، فهیمه تک ناز
•   زبان : فارسی
•   نوع مقاله : پژوهشی
•   چکیده مقاله به فارسی : در این تحقیق که به روش توصیفی و تحلیلی است در صدد آن هستیم که نشان دهیم چگونگی مواجهه فاتحان عرب با نظام مالی ایران که دارای سابقه و نظام مند بوده است ؟میتوان گفت تسامح خلفای اسلامی با نظام مالی ایران و تاثیر پذیری دستگاه خلافت ازنظام مالیاتی ایران عصر ساسانی که موضوع مورد بحث در این تحقیق می باشد، مسلمانان پس از فتح ایران و حاکمیت بر قلمرو وسیع ساسانیان، با نظام عریض و طویل نظام دیوانی ایرانی روبه‌رو شدند. از آنجا که مسلمانان تا این زمان، سابقه مملکت‌داری چندانی نداشتند، برای اداره این قلمرو گسترده، ثبت و ضبط اموال و همچنین خراجی که از سرزمین‌های مفتوحه به بیت‌المال می‌رسید به تجربیات چند صد ساله دیوان سالاران ایرانی نیازمند شدند.
  مسلمانان پس از فتح ايران و حاکميت بر قلمرو وسيع ساسانيان، با نظام عريض و طويل نظام ديواني ايراني رو به رو شدند. از آنجا که مسلمانان تا اين زمان، سابقه ي مملکت داري چنداني نداشتند، براي اداره ي اين قلمرو گسترده، ثبت و ضبط اموال و غنايم و همچنين خراجي که از سرزمين هاي مفتوحه به بيت المال مي رسيد به تجربيات چند صد ساله ي ديوان سالاران ايراني نيازمند شدند. در اين مقاله چگونگي آشنايي مسلمانان با نظام ديواني ايراني در پايان عهد ساسانيان، اخذ آن توسط مسلمانان و نيز ميزان تاثيرگذاري نظام ديواني ايراني بر نظام ديواني خلافت اسلامي تا اواخر قرن اول هجري بررسي شده است.
•   لیست منابع : آلتهایم، فرانتس؛ استیل، روت؛ گوبل، روبرت(1382) تاریخ اقتصاد دولت ساسانی، ترجمه‌ی هوشنگ طاهری، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی
  ابراهیم حسن، حسن(1395). تاریخ سیاسى اسلام، ترجمه‌ی ابوالقاسم پاینده، تهران: بدرقه‌ی جاویدان.
  ابن‌خرداذبه، (1370). المسالک و الممالک، ترجمه‌ی حسن قره‌چانلو، بی‌جا.
  ابن‌خلدون، عبدالرحمن(1363). تاریخ ابن‌خلدون، ترجمه‌ی عبذالمحمد آیتی، تهران، موسسه‌ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  اشپولر، برتولد(1369). تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامى، تهران، علمى و فرهنگى.
  امیرعلی، (1359). تاریخ عرب و اسلام، ترجمه‌ی محمود فخرداعی، تهران، گنجینه.
  انصاف پور، غلامرضا(1356). ساخت دولت در ایران از اسلام تا یورش مغولان، تهران، امیرکبیر
  بروجردی، حسین(1407ق)جامع الاحادیث شیعه، بی جا
  بریان، پیر(1381)تاریخ امپراطوری هخامنشیان، ترجمه ناهید فروغان، تهران، توس
  بهدادی میر، نیما(1389)هدفمند کردن اقتصاد در آیینه حکومت علوی، اقتصاد، شماره 8
  بلاذری، احمدبن‌یحیی(1337). فتوح‌البلدان، ترجمه‌ی محمدبن‌توکل، تهران: نقره.
  پیگولوسکایا، ن.و(1353). تاریخ ایران. ترجمه‌ی کریم کشاورز، تهران، نشر پیام
  حسینی‌مازندرانی، سیدموسی(1382). العقدالمنیر فی تحقیق ما یتعلق بالدراهم و الدنانیر، بی‌جا
  جعفریان، رسول(1368). تاریخ سیاسی اسلام، قم.
  جهشیاری، عبدالله(1348). الوزراوالکُتاب، ترجمه‌ی ابوالفضل طباطبایی، (بی‌جا).
  خزائی، زینب؛ یزدان‌پور، مرجان(1394). مالیات‌هایی اسلامی و جایگاه آن در تامین منابع مالی. مجله‌ی اقتصادی، ش3و4
  دریایی، تورج (1383). ناگفته‌های امپراتوری ساسانی، ترجمه‌ی محمود فاضلی، تهران، نشر پارسه
  دنت، دانیل (1345). جزیه در اسلام، ترجمه‌ی محمدعلی موحد، تهران، سروش.
  دنت، دانیل (1357). مالیات سرانه، ترجمه‌ی محمدعلی موحد، تهران، خوارزمی.
  دینوری، ابوالحنیفه (1366). اخبارالطوال، ترجمه‌ی محمود مهدوی‌دامغانی، تهران، نی
  الریس، ضیاءالدین (1373). خراج و نظام‌های مالی دولت‌های اسلامی، ترجمه دکتر فتحعلی اکبری، اصفهان، انتشارات دانشگاه اصفهان.
  رفیعی‌محمدی، ناصر (1384). پژوهشى در بيت‌‌المال‌ (قسمت اول)، فصلنامه‌ی فرهنگ جهاد، شماره‌ی 41-42.
  زرین کوب، عبدالحسین(1377). تاریخ مردم ایران، تهران، امیرکبیر.
  زیدان، جرجی(1389). تاریخ تمدن دراسلام، ترجمه‌ی علی جواهرکلام، تهران، امیرکبیر
  سامانی، سیدمحمود(1384). دستگاه مالی امویان با تکیه بر قلمرو شرقی خلافت، مجله‌ی علمی‌پژوهشی تاریخ اسلام در آیینه‌ی پژوهش، شماره‌ی 6.
  سامر، فیصل(1391). دولت حمدانیان، ترجمه‌ی علیرضا ذکاوتی‌قراگزلو، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
  سرفراز، علی‌اکبر؛ فیروزمندی، بهمن(1391). باستان‌شناسی و هنر دوران تاریخی، تهران، مارلیک،
  سیستانى، محمداعظم(1346). اوضاع اقتصادى سیستان، مجله آریانا، ش 272.
  شمس‌اشراق، عبدالرزاق(1369). نخستین سکه‌های امپراتوری اسلام، اصفهان، دفتر خدمات فرهنگی استاک
  طبری، محمدبن جریر(1362). تاریخ طبری، ترجمه‌ی ابوالقاسم پاینده، تهران، اساطیر.
  فرازنسب، رضا؛ رحیمی، کاظم؛ احمدی، زهرا؛ عابدی، عباس(1398). تحلیلی بر ضرب سکه‌ی مستقل اسلامی در عصر امویان، تحقیقات جدید در علوم انسانی، شماره‌ی 50.
  فهمی‌محمد، عبدالرحمن(بی‌تا). فجرالسکه‌العربیه، بی‌جا
  قاسم‌بگلو، مرتضی(1385). سکه‌های سیراف، تهران، موسسه‌ی مطالعات بوشهر.
  کریستن‌سن، آرتور(1317). ایران در زمان ساسانیان، ترجمه‌ی رشید یاسمی، تهران، نشر نگاه.
  گولد، جولیوس، کولب، ویلیام(1384)فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر پرهام، تهران، مازیار
  گیزلن، ریکا(1381). سکه‌ی مسی عرب، ساسانی، ترجمه‌ی سیروس نصرالله‌زاده، تهران، کتاب ماه.
  محمدی‌ملایری، محمد(1375). تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از ساسانی به اسلامی، تهران، توس.
  محمدی، سپهر(1390). نقش ایرانیان در تشکیلات مالی و دیوانی دولت خلفا، فصلنامه‌ی پژوهشی تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی.شماره‌ی 5.
  مقدسی، ابوعبدالله(1361). احسن‌التقاسیم، تهران، شرکت مولفان و مترجمان
  میر معزی، سیدحسین(1380)امام علی (ع) و اصلاحات اقتصادی، کتاب نقد، شماره 19
  نفیسی، سعید(1342). تاریخ اجتماعى ایران از انقراض ساسانیان تا انقراض امویان، تهران، موسسه‌ی مطالعات و تحقیقات اسلامی.
  نقشبندی، محمود(1369). درهم‌های عرب‌ساسانی، ترجمه‌ی امیر شاهد، اصفهان، فیروز
  یعقوبی، احمدبن ابی یعقوب(1374). تاریخ یعقوبی، ترجمه‌ی محمد ابراهیم آیتی، تهران، علمی و فرهنگی.دانش‌نامه‌ی جهان اسلام
  یوسفی، احمدعلی(1380). تحلیل تاریخی تورم و کاهش ارزش پول، فصلنامه‌ی اقتصاد اسلامی، شماره‌ی 2
  پول و نظام های پولی(بی تا، بی جا) قم، حوزه علمیه قم.(این کتاب مرجع است و در هر جایی هم با اسم کتاب رفرنس داده می شود چون مولف بخصوصی ندارد.
•   کلمات کلیدی به فارسی : مالی دیوانی، ساسانیان، عصر اموی، مالیات، بيت المال.
•   چکیده مقاله به انگلیسی : In this descriptive and analytical study, we are trying to show how the Arab conquerors faced the Iranian financial system, which has a long and systematic history. Can we say that the caliphs' tolerance of the Iranian financial system and the influence of the caliphate on the tax system Sassanid Iran, which is the subject of this study, Muslims after the conquest of Iran and the rule of the vast Sassanid territory, faced with a wide and long system of Iranian court. Since the Muslims had little history of statehood until then, they needed hundreds of years of Iranian bureaucratic experience to run this vast territory, register property, and pay tribute from the conquered lands to the treasury. After the conquest of Iran and the rule of the vast Sassanid realm, the Muslims faced a wide and long Iranian court system. Since the Muslims did not have much of a history of statehood until then, the administration of this vast territory, the confiscation of property and booty, as well as the tribute that came to the treasury from the conquered lands, are based on the hundreds of years of experience of Iranian bureaucrats. They needed. This article examines how Muslims became acquainted with the Iranian court system at the end of the Sassanid era, its acquisition by Muslims, and the extent to which the Iranian court system influenced the court system of the Islamic Caliphate until the end of the first century AH.
•   کلمات کلیدی به انگلیسی : Diwani finance, Sassanids, Umayyad era, tax, treasury
•  صفحات : 35-52
•   دانلود فایل ( 361.53 KB )