آثار و شرایط وقف از نظر فقه اسلامی با نگاهی به حقوق موضوعه جمهوری اسلامی ایران

•   آرشیو : نسخه بهار 1400 - جلد دوم
•   کد پذیرش : 12722
•   موضوع : حقوق خصوصی
• نویسنده/گان : سعید تاجیک زاده، سعید علیزاده
•   زبان : فارسی
•   نوع مقاله : پژوهشی
•   چکیده مقاله به فارسی : در این تحقیق به بررسی و تبیین حقوقی و فقهی آثار و شرایط وقف،شرایط واقف ، موقوف علیهم در حقوق ایران و فقه امامیه می پردازیم،پس از تحقق عقد وقف، آثار قانونی و شرعی بر این امر بار می‌شود. آن گونه که از تعریف فقهی و قانونی وقف بر می‌آید، «تحبیس عین و تسبیل منفعت»، ماهیت و برخی از آثار آن را بر ملا می‌سازد. اما، این عبارت متواتر، تمام واقعیت را روشن نمی‌سازد. تغییر در اندیشه فقها و تحول اجتماع و ضرورت‌های حفظ اموال موقوفه، به تدریج اثر عمده و مهمی را بر وقف ایجاد کرده است و ما بر آنیم تا برخی از مهمترین آثار وقف و تغییرات مثبت آن از جمله شخصیت حقوقی را مورد برسی عمیق از منظر فقه و حقوق قرار دهیم.
  این مقاله به صورت کتابخانه ای و توصیفی_تحلیلی با تکیه بر کتب طراز اول فقه شیعه و در بخش هایی نگاه به فقه دیگر مذاهب اسلامی و همچینین استناد به مواد قانونی حقوق موضوعه ایران و تطبیق آن با آرای فقها انجام گرفته و برسی شده است.
•   لیست منابع : [1] ابن ادریس، محمد بن منصور(1369 ش)، السرائر، ج3، چ دوم، قم، جامعه¬ی مدرسین حوزه ی علمیه ی قم.
  [2] ابن قدامة المقدسی، عبدالله بن احمد(1414)، المغنی، ج 6، چ اول، بیروت، دارالکتب العلمیه.
  [3] امامی، حسن(1368)، حقوق مدنی، ج1، چ هشتم، تهران، انتشارات اسلامیه.
  [4] آل کاشف الغطاء، محمدحسین(1359 ق)، تحریرالمجله، ج 2، نجف، المکتبة المرتضویه.
  [5] بهوتی، منصوربن یونس(1418)، کشاف القناع،تحقیق محمد بیضون، ج4، چ اول، بیروت، دارالکتب العلمیه.
  [6] جعفری لنگرودی، محمد جعفر(1380)، حقوق اموال، چ پنجم، تهران، انتشارات گنج دانش.
  [7] حائری شاهباغ، سیدعلی(1382)، شرح قانون مدنی، ج1، چ دوم، تهران، گنج دانش.
  [8] حسن بن یوسف، علامه حلی(1368ش)، تبصره المتعلمین؛تحقيق احمد حسني و هادي يوسفي، چ اول، تهران، انتشارات فقيه، ص 163.
  [9] حسن، امامی(1368)، حقوق مدنی، ج1، چ هشتم، تهران، انتشارات اسلامیه
  [10] حسینی عاملی، سید محمد جواد(1376 ش)، مفتاح الکرامه، ج 18، چ دوم، قم، موسسه¬ی آل البیت.
  [11] رحمانی، محمد(1379)، شخصیت حقوقی موقوفه، وقف میراث جاویدان، سال هفتم، ش 2.
  [12] ریاحی سامانی، نادر(1379)، وقف و سیر و تحولات قانونگذاری در موقوفات، چ اول، شیراز، انتشارات نوید.
  [13] زحیلی، وهبه(1405)، الفقه الاسلامی وادلته، ج8 ، چ دوم، دمشق، دارالفکر.
  [14] سلطانی رنانی، مهدی(1388)، تحلیلی بر مفهوم و شخصیت حقوقی نهاد وقف در فقه و قانون، وقف میزان جاویدان، سال هفدهم، ش 65.
  [15] سیدعلی، حائری شاهباغ(1382)، شرح قانون مدنی، ج1، چ دوم، تهران، گنج دانش،
  [16] شربینی، محمد بن ادریس(1337)، مغنی المحتاج، ج 2، چ سوم، بیروت، داراحیاء الترث العربی.
  [17] شهید اول، محمد بن مکی(1374.ش)، اللمعه الدمشقیه، چ دوم، تهران، موسسه نشر یلدا.
  [18] شهید ثانی، زین الدین(1414)، مسالک الافهام، ج5، چ اول، قم، موسسه¬ی معارف اسلامی.
  [19] شیخ طوسی، محمد بن حسن(1360 ش)، النهایه؛ به تحقیق محمد تقی دانش پژوه، چ اول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
  [20] شیخ طوسی، محمد بن حسن(1411)، الخلاف، ج3، چ چهارم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
  [21] شیخ مفید، محمد بن محمد(1410)، المقنعه، چ دوم، قم، موسسه¬ی نشر اسلامی.
  [22] طباطبایی یزدی، سیدمحمد کاظم(بی تا)، نکمله العروه الوثقی، ج 1، قم، مکتبه¬ی داوری.
  [23] طباطبایی، سید علی(1412 ق)، ریاض المسائل، ج 9، چ اول، قم، موسسه¬ی نشر اسلامی.
  [24] علامه حلی، حسن بن یوسف(1368 ش)، تذکره الفقها، ج2، چ اول، قم، موسسه¬ی آل البیت لاحیاء التراث.
  [25] علامه حلی، حسن بن یوسف(1421)، تحریرالاحکام، ج 3، چ اول، قم، موسسه¬ی امام صادق(ع).
  [26] علم الهدی، سید مرتضی(1405)، الانتصار، چ اول، قم، دارالقرآن.
  [27] کاتوزیان، ناصر(1379)، تحول نهاد وقف و دورنمای آینده¬ی آن، مجله¬ی حقوقی دانشکده¬ی حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش 48.
  [28] کاتوزیان، ناصر(1379)، دوره¬ی عقود معین(معاملات معوض، عقود تملیکی)، ج1، چ ششم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
  [29] کاتوزیان، ناصر(1383)، دوره¬ی مقدماتی حقوق مدنی؛ اعمال حقوقی، چ نهم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
  [30] کاشف الغطاء، جعفر(بی تا)، کشف الغطاء، ج2، اصفهان، انتشارات مهدوی.
  [31] گفتگو با سید حسن موسوی بجنوردی، فقه اهل بیت(1375)، ش 7.
  [32] محقق ثانی، علی بن حسین(1410)، جامع المقاصد، ج9، چ اول، قم، موسسه¬ی آل البیت علیهم السلام.
  [33] محقق حلی، جعفربن حسن(1403)، شرایع الاسلام، ج 3، چ سوم، تهران، انتشارات استقلال.
  [34] محقق حلی، جعفربن حسن(1405)، المختصر النافع، ج2، چ سوم، بیروت، انتشارات دارالاضواء.
  [35] محمد، امینیان مدرس(1381)، وقف از دیدگاه حقوق و قوانین، چ اول، تهران، سمت
  [36] محمدحسن، بجنوردی(1386ش)، القواعد الفقهیه، ج 4، چ3، قم، انتشارات دلیل ما
  [37] مغنیه، محمد جواد(1385ش)، الفقه علی المذاهب الخمسه، ج2، چ سوم، قم، موسسه¬ی دارالکتاب الاسلامیه.
  [38] موسوی خمینی، روح الله(1421)، البیع، ج3، چ اول، موسسه¬ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  [39] موسوی خمینی، روح الله(1427)، تحریرالوسیله، ج2، چ دوم، قم، موسسه¬ی مطبوعات دارالعلم.
  [40] ناصر، کاتوزیان(1372)، سیر پیدایش اندیشه¬ی شخصیت حقوقی وقف در فقه اسلامی، وقف میراث جاویدان، سال اول، ش1
  [41] ناصر، کاتوزیان(1387)، حقوق مدنی؛عقود معین؛عطایا(هبه،وقف،وصیت)، ج 3، چ ششم، گنج دانش
  [42] نجفی، محمدحسن(1397)، جواهرالکلام، ج 24، چ ششم، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
•   کلمات کلیدی به فارسی : وقف، آثار وقف، موقوف علیهم، مال موقوفه، واقف، فقه شیعه.
•   چکیده مقاله به انگلیسی :
•   کلمات کلیدی به انگلیسی :
•  صفحات : 84-98
•   دانلود فایل ( 380.35 KB )